เรียนรู้ด้วยใจถ่อม
โดย ดร. ละเอียด ศิลาน้อย
ชีวิตคือการเรียนรู้ ปราชญ์เคยว่าไว้อย่างนี้
แต่บางคนก็ว่าชีวิตคือการต่อสู้ - ศัตรูคือยากำลัง ก็ไม่ผิด แต่จะต่อสู้หรือไม่ก็ตาม เราก็ต้องเรียนรู้กันจนตลอดอายุขัย
เราต้องเรียนรู้ตลอดเวลา ทั้งด้านกายภาพ ด้านจิต และด้านจิตวิญญาณไม่ว่าเราจะชอบหรือไม่ก็ตาม จะรู้ตัวหรือไม่ก็ตาม
ขงจื้อ กล่าวว่า เดินกันมา 3 คน ต้องมีคนหนึ่งเป็นครูของฉันได้แน่นอน - เป็นพยานเน้นความสำคัญของการเรียนรู้ได้ดีเรื่องหนึ่ง
และท่านยังได้สรุปว่าความรู้ที่แท้คือ เมื่อรู้ก็รู้ว่ารู้ เมื่อไม่รู้ก็รู้ว่าไม่รู้ นี่แหละคือความรู้ที่แท้ละ
โสกราตีส นักปราชญ์ชาวกรีกสมัยโบราณผู้ยิ่งใหญ่ท่านหนึ่งกล่าวว่า การรู้ว่าตัวเองไม่รู้อะไรนั้นเป็นความรู้ที่ยิ่งใหญ่ที่สุด และ คนที่รอบรู้ที่สุดจะบอกว่าเขาไม่รู้อะไรเลย
แต่ปัจจุบันนี้เราจะพบคนประเภทหนึ่งที่เข้าใจอยู่ว่าตัวของเขานั้นรู้ทุกเรื่อง รอบรู้ไปสารพัด ไอ้นั่นฉันก็รู้ ไอ้นี่ฉันก็รู้ ฯลฯ แม้บางเรื่องจนใจจริงๆ ต้องถามคนอื่นเขา แต่พอเขาอธิบายได้เพียง 2 - 3 คำ ก็คอยหาจังหวะสอดแทรกว่า ฉันรู้แล้ว ฉันรู้แล้ว อยู่เสมอ
คนพวกนี้จะถูกกักขังอยู่ในคุกแห่งอวิชชาตลอดกาล (อวิชชา แปลว่า ความไม่รู้) เพราะสิ่งที่เขาอวดโอ่ว่ารู้ๆ นั่นแหละ พอตรวจสอบเข้าอย่างจริงจังก็เป็นเรื่องเหลวไหลทั้งเพ
แต่อย่างไรก็ตาม อาจารย์เซนก็มีเมตตาธรรมสูงพอที่จะอดทนอดกลั้นได้ต่อคนพวกนี้ และพยายาม เปิดดวงตาแห่งธรรม ของพวกเขาเหล่านี้ให้ได้เสมอๆ
ครั้งหนึ่งในรัชสมัยราชวงศ์เมจิ ท่านอาจารย์นัน - อิน แห่งนิกายเซนได้ต้อนรับอาจารย์มหาวิทยาลัยผู้มีชื่อเสียงปราดเปรื่องคนหนึ่ง ซึ่งเดินทางมาเพื่อถามปัญหาเกี่ยวกับเซน ท่านอาจารย์ได้จัดรินน้ำชาเพื่อเลี้ยงอาคันตุกะผู้มีเกียรตินั้นด้วยตนเอง ท่านรินน้ำชาลงถ้วยจนเต็มแล้วล้นไปๆ แต่ก็ยังไม่ยอมหยุดจนอาจารย์
มหาวิทยาลัยคนนั้น ซึ่งเฝ้ามองดูอยู่ด้วยความแปลกใจ ทนอยู่
ไม่ได้รีบกล่าวท้วงขึ้น
ล้นแล้วท่านอาจารย์ ใส่ลงไปอีกไม่ได้แล้ว !
ท่านเองก็เหมือนถ้วยนี่แหละ ท่านอาจารย์ตอบ
ก็ในเมื่อสมองของท่านเต็มไปด้วยความคิดเห็นและทฤษฎีต่างๆ ออกมากมายอย่างนั้น ข้าพเจ้าจะอธิบายเรื่องเซนให้เข้าใจได้อย่างไร หากท่านไม่ทำให้ถ้วยของท่านว่างลงเสียก่อน
หากต้องการสั่งซื้อหนังสือเล่มนี้ กดที่นี่
